Grupy krwi

Krew jest substancją złożoną z różnego rodzaju krwinek zawieszonych w płynie zwanym osoczem. Jedną z najważniejszych grup krwinek, a także najbardziej liczną są krwinki czerwone, czyli erytrocyty. Ich głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu z płuc do wszystkich części naszego organizmu. Zbudowane są one głównie z hemoglobiny, która jest białkiem wiążącym cząsteczki tlenu. Ponadto na błonie erytrocytów znajduje się wiele cząsteczek białkowych, które pełnią różne funkcje. Szczególną role pełnią tzw. antygeny grupowe, które to odpowiadają za to, jaką mamy grupę krwi. Wyróżniamy antygeny grupowe A i B. Ich obecność lub brak na krwinkach danej osoby mówi nam o grupie jej krwi. I tak:
- grupa A- posiada antygen grupowy A
- grupa B- posiada antygen grupowy B
- grupa AB- posiada oba antygeny, zarówno A i B
- grupa 0- nie posiada żadnego antygenu

Z białkami grup krwi związany jest też system przeciwciał, które znajdują się rozpuszczone w osoczu. Osoba z grupą krwi A (posiada antygen A), ma w osoczu przeciwciała przeciwko antygenowi B (jest on dla niej obcy). Osoba z grupą B ma przeciwciała anty-A, z grupą krwi 0 ma przeciwciała zarówno anty-A jak i anty-B, a osoba z grupą krwi AB nie ma żadnych przeciwciał. Rolą takich przeciwciał jest rozpoznawanie i niszczenie obcych krwinek, gdyż jak łatwo zauważyć organizm nigdy nie produkuje przeciwciał przeciwko swoim własnym krwinkom.

Ponadto na powierzchni czerwonych krwinek mogą także występować inne antygeny, które pełnią jednak mniejszą rolę, z wyjątkiem antygenu D z układu Rh, szczególnie istotnego dla kobiet w ciąży i ich dzieci. W porównaniu do grup AB0, z czynnikiem Rh sprawa jest prostsza, gdyż można go mieć (i jest się wtedy RhD(+)) lub nie mieć (wtedy ma się grupę RhD(-)). I podobnie jak w przypadku grup krwi, osoby RhD(+) nie wytwarzają przeciwciał anty-DRh, a osoby RhD(-) wytwarzają przeciwciała anty-DRh.

Zatem te dwa systemy szczegółowo definiują naszą grupę krwi. Wiedza na ten temat jest niezmiernie ważna podczas transfuzji krwi, a także podczas ciąży. W sytuacji, w której dochodzi do przypadkowego przetoczenia nieprawidłowej grupowo krwi, dochodzi do ciężkich powikłań, a nawet śmierci. W przypadku kontaktu krwi osoby RhD(-) z krwią zawierającą przeciwciała anty-RhD dochodzi do rozpadu krwinek z uwolnieniem ich całej zawartości do osocza, tzw hemolizy, która prowadzi do ciężkiej anemii i innych niebezpiecznych konsekwencji np. ostrej niewydolności nerek.

Bardzo nietypowym rodzajem kontaktu krew-krew jest okres ciąży i połogu. W tym konkretnym przypadku znacznie bardziej niebezpieczny jest układ czynnika Rh, gdyż przeciwciała anty-RhD są bardzo małe i mają zdolność do przenikania przez łożysko do płodu, podczas gdy przeciwciała anty-A i anty-B są dużo większe i takiej możliwości nie mają (zatem dziecko może mieć inną grupę krwi w układzie AB0 bez szkody dla przebiegu ciąży). W tej sytuacji sprawą bardzo pilną jest sprawdzenie od razu po rozpoznaniu ciąży grupy krwi matki. Daje nam to informację jaką krew można matce przetoczyć, gdyby doszło do takiej konieczności np. w przypadku krwawienia, a także pozwala nam to ocenić ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego.
Konflikt serologiczny to sytuacja, w której u matki RhD(-) dojdzie do kontaktu z krwią płodu, który jest RhD(+). Może do takiej sytuacji dość zarówno w czasie ciąży jak i podczas porodu. Po takim kontakcie organizm matki zaczyna produkować przeciwciała anty-DRh, które mogą przenikać przez łożysko do płodu i niszczyć krwinki dziecka, doprowadzając do choroby hemolitycznej płodu, czyli anemii i jej ciężkich, a czasami nawet śmiertelnych powikłań. Częstość występowania konfliktu serologicznego to około 0,2-0,3 % wszystkich ciąż.
Co ważne, kobieta z grupą RhD(-) nie produkuje tych przeciwciał wcześniej, dopiero po pierwszym kontakcie z krwią RhD(+). Zatem jeśli nigdy nie miała kontaktu z obcą krwią, a w pierwszej ciąży nie doszło do żadnych nieprawidłowości, to dziecko z pierwszej ciąży nie jest zagrożone, natomiast ryzyko wzrasta w kolejnych ciążach.
Stąd tak ważne jest badanie grupy krwi już na początku ciąży, a nawet przed zapłodnieniem. Wiedząc,że kobieta jest RhD(-) możemy przez całą ciążę monitorować sytuację, a także podawać specjalne immunoglobuliny, które mają zdolność do „wyłapywania” przeciwciał i unieszkodliwiania ich. Także poród u takiej kobiety jest szczególnie monitorowany, a po porodzie ponownie podawane są immunoglobuliny, by zapobiec wytworzeniu się przeciwciał, które mogłyby być zagrożeniem w kolejnej ciąży.

Do czynników zwiększających ryzyko immunizacji u kobiet Rh(-) należą takie sytuacje jak:
poród (uszkodzenie kosmków i specyficznej bariery łożyskowej)
poronienie (naturalne lub sztuczne)
operacje ciąży ektopowej
zabiegi wewnątrzmaciczne podczas ciąży
przetoczenie niezgodnej grupowo krwi
używanie zanieczyszczonych krwią sprzętów np. igieł

Pierwsze badanie grupy krwi warto wykonać u siebie i partnera jeszcze przed zajściem w ciążę. Pozwoli to wstępnie ocenić czy jest ryzyko rozwoju ewentualnego konfliktu serologicznego w ciąży czy nie. Jeśli bowiem oboje rodzice są RhD(+) lub matka jest RhD(+), a ojciec RhD(-), to sytuacja jest raczej bezpieczna. Jeśli w pierwszym badaniu okaże się,że matka ma grupę krwi RhD(-), to ciąża od początku będzie dokładnie monitorowana. Po zajściu w ciążę lekarz już na pierwszej wizycie powinien zlecić badanie grupy krwi i w zależności od jego wyniku prowadzić odpowiedni nadzór nad ciężarną. W przypadku kobiet RhD(-) ocenia się czy wytworzyły już one przeciwciała anty-RhD czy jeszcze nie. Jeśli nie lub miano tych przeciwciał jest niewielkie, to wystarczy comiesięczna kontrola miana przeciwciał. Jeśli natomiast miano wytworzonych przeciwciał jest wysokie, niezbędne jest wdrożenie inwazyjnej diagnostyki tj. amniopunkcji (pobranie płynu owodniowego przez powłoki brzuszne ciężarnej) lub kordocentezy (nakłucie pępowiny i pobranie krwi płodu). W pobranym materiale oznacza się stężenia substancji, które informują nas czy doszło do uszkodzenia krwinek płodu czy nie. Ponadto zawsze wskazaniem do diagnostyki inwazyjnej jest stwierdzenie objawów choroby hemolitycznej płodu w badaniu USG, niezależnie od wysokości miana przeciwciał.

W naszym Centrum Medycznym istnieje możliwość wykonania badania grupy krwi aż 6 dni w tygodniu. Jest to bardzo ważny punkt w planowaniu rodziny, dlatego zapraszamy pary starające się o dziecko, a także wszystkie kobiety ciężarne do naszego punktu pobrań w celu wykonania badania. Wynik badania umożliwi lekarzowi prowadzącemu ciążę odpowiednie zaplanowanie postępowania podczas ciąży jak i porodu. Warto zadbać o zdrowie swojego dziecka jak najwcześniej.

Napisany przez www.medimedic.pl: 2017-11-07